De Middenvijver

Geschiedenis

Dit plan uit 1948 laat duidelijk zien waarom het gebied de Middenvijver wordt genoemd. Het is genoemd naar het kanaal dat van oost naar west loopt tussen de Charles de Costerlaan, en de Blancefloerlaan, en eindigend aan het domein Donckers (zie Het Rot).
Over het kanaal is weinig informatie. Op plans van 1933 is het nog niet te zien. Het is aangelegd als anti-tankkanaal in de aanloop naar de tweede wereldoorlog. Men fluisterde zelfs dat het was aangelegd door Duitse ingenieurs. Het heeft nooit enig nut gehad, tenzij voor de talrijke vissers, en voor de jeugd die er in de winter kwamen schaatsen.
Op de kaart zie je het kanaal in het verlengde van de Willem Gijsselsstraat. Het is omgeven door een blauw gestipt gebied, dat drassig en ondoorgankelijk was. De percelen aan de Charles de Costerlaan, en Dwarslaan waren reeds opgespoten, en vollop bezig het Rot te laten groeien.

Op de Noorkant, boven het kanaal waren talrijke tuinen aangelegd met bijbehorend hok, voor de mensen van "de Vrije Planters".

De Zuidkant was bedekt met riet, waar een rijke biotoop bloeide: salamanders, padden en kikvorsen waren er talrijk, naast natuurlijk alle watervogels, die een straatnaam hebben gekregen op Sint Anneke.

In 1975 kwam er een eind aan dit aards paradijs. Het werd bedolven onder meters zand. Het bleef echter een vochtig gebied, en enkele dagen regenval toverthet water van het antitankkanaal weer te voorschijn. Vochtige zandgronden creëren een speciale begroeiing. Die heeft op de Middenvijver helaas geen kans gekregen, omdat de overheid besliste om te maaien en er een monotone grasweide van te maken.

Het gebied is na de opheffing van IMALSO geërfd door Waterwegen en Zeekanaal nu genaamd de Vlaamse Waterweg nv.


Het is dus de vraag wat de VWW moet met de Middenvijver. Het is geen waterweg en het is geen oever. En maatschappelijk project is blijkbaar eerder gericht op geld verdienen dan op zorg voor groen.
Ze gaven het terrein in concessie aan Docking Station, organisator van Summer festival en Laundry day, voor een periode van 20 jaar.

Na protest van de bevolking van Sint Anneke en ver daarbuiten, werd toegezegd dat het terrein het hele jaar door toegankelijk zou blijven voor de bevolking, behalve tijdens de festivals.

Ook moet de lawaaihinder ophouden om 24:00 u

               De missie van de Vlaamse Waterweg (VWW) is duidelijk: een duurzaam en dynamisch beheer van de bevaarbare waterwegen in haar werkingsgebied, inclusief de ernaast gelegen terreinen.

               VWW stimuleert het multifunctioneel gebruik van deze waterwegen en gronden met oog voor de belangen van alle actoren en extra aandacht voor veiligheid en integraal waterbeheer.

                VWW beschouwt haar missie als een belangrijk maatschappelijk project en voert een modern, vernieuwend en toekomstgericht beleid met als inzet een mobieler, veiliger en groener Vlaanderen.

Tussen droom en daad staan ook hier praktische bezwaren

De Middenvijver is het laatste stuk van de Borgerweertpolder dat opgehoogd werd met zand uit de Schelde. Foto BD, juni 1975 .

Evenementen op de Middenvijver

Probleemstelling en analyse         Bron: Natuurpunt WAL

Natuurpunt WAL meent dat grootschalige (muziek)evenementen op Middenvijver directe en indirecte milieu- en geluidsoverlast voor natuur en omwonenden zullen creëren. We sommen hier enkel onze belangrijkste argumenten en bedenkingen inzake natuur op:

Kaart: het centrale (bruine) deel is Middenvijver (woonuitbreidingsgebied) waar het Stadsbestuur megafestivals wenst te vergunnen.
Het rode stuk is bedoeld als permanente camping. De omringende groene gebieden zijn Natuurgebied.
Het blauw deel is bewoning.

1. De geluidsoverlast op Linkeroever ligt nu reeds boven het aanvaardbare:

het constante geraas van lokaal en doorgaand verkeer, de geluidsoverlast van industrie op rechteroever, petrochemische affakkelinstallaties en zomerse (weekend)muziekfestivals en optochten op linkeren rechteroever zorgen nu reeds voor overlast.

2. De festivals zullen dagelijks 70.000 bezoekers aantrekken.

Dat is meer dan tweemaal de bevolking van Linkeroever en Zwijndrecht-Burcht. Zo'n massa volk gecombineerd met luide muziek, lichtorgels en vuurwerk (gewenst door de organisator Docking Station), aan de rand van 2 beschermde natuur en op 100m van de bewoning is een bedreiging voor de rust van de omwonenden en de natuur;

3. Middenvijver is een grote open grasvlakte waar sinds jaren zachte recreatie plaatsvindt en loslopende honden oogluikend worden getolereerd.

Omwille van de evenementen zal het gebied wellicht tijdelijk gedurende verschillende weken geheel of gedeeltelijk afgesloten moeten worden (inzaaien grasmat, graven waterpartijen, opstellen en afbreken, aanleg camping, enz...). De huidige passieve recreatie (wandelen, honden uitlaten, vliegeren, enz...) zal dan noodgedwongen uitwijken naar de beschermde natuurgebieden waar loslopende honden e.d. niet toegelaten zijn omwille van de rust van vogels, dieren en mensen. De Middenvijver (en alle andere open gebieden op LO) betekent bovendien voor kansarme inwoners van gans Antwerpen een zeer nabije recreatieplek: bereikbaar en gratis;

4. Elke inkrimping van openbare ruimte op Linkeroever is uit den boze.

De mogelijke aanleg van de Oosterweelverbinding, het kappen van het St-Annabos en de werfzone Het Zand, de bouw van de psychiatrische gevangenis aan Burchtse Weel, de realisatie van de Regattawijk, camping Middenvijver, enz.. reduceren de vrije open ruimte enorm. Mocht ook nog Middenvijver tijdelijk geheel of gedeeltelijk worden afgesloten, is dat een stap te ver;

5. Het aan de Middenvijver grenzend natuurgebied Het Rot (Nieuwe Middenvijver) werd heraangelegd 'om eventuele tijdelijke impact van de bouw van de Oosterweelverbinding op het natuurreservaat Blokkersdijk op te vangen'.

De Vlaamse overheid deed hier immers in 2007 een grote (financiële) investering voor een nieuwe waterplas als uitwijkplaats voor de (verstoorde) avifauna van Blokkersdijk tijdens de werken aan de Oosterweelverbinding. De mega-evenementen zullen de rust in dit 'compensatiegebied' echter verstoren. Vraag is hoe Europa hierop zal reageren;

6. Elke verstoring van natuur midden het (vogel)broedseizoen (1 maart-31 juli) is uit den boze.

Tijdens Summerfestival (einde juni-begin juli) is de broedzorg voor het 1ste of 2de broedsel nog niet van de baan. Maar ook later tijdens Laundry Day (september) zijn er in de omliggende natuurgebieden massa's (water)vogels (ruiers, trekkers, overwinteraars) aanwezig. Bovendien is er de extra zorg voor de door Europa beschermde vogelsoorten zoals de 'Blauwborst' die in Het Rot (Nieuwe Middenvijver) broedt. Het belang van het broedvogelbestand in Het Rot (Nieuwe Middenvijver) wordt geïllustreerd door de broedvogelinventarisatie van 2014 uitgevoerd door Natuurpunt WAL. Deze studie bewijst hoe rijk de ornithologische biodiversiteit in Het Rot nog steeds is. Er broedden 47 soorten waarvan 1 Bijlage I-soort van de Europese Vogelrichtlijn (Witsterblauwborst), 1 zeldzame Rode Lijstsoort (Cetti's Zanger) en 2 kwetsbare Rode Lijstsoorten (Nachtegaal en Matkop). Het kan wat aantal broedvogelsoorten betreft gemakkelijk de vergelijking doorstaan met het naburige natuurreservaat Blokkersdijk, een Europees Vogelrichtlijngebied, waar in 2013 'slechts' 46 broedvogelsoorten werden vastgesteld; In vergelijking met de inventarisatieperiode 1977 - 1988 werden er in 2014 acht nieuwe soorten aan de lijst toegevoegd: Dodaars, Knobbelzwaan, Nijlgans, Kuifeend, Sperwer, Buizerd, Cetti's Zanger, en Goudhaantje. Dat brengt het totaal aantal broedvogelsoorten dat ooit op Het Rot broedde op 76.

Convenant Versie 04.09.2014

Bijlage2 bij convenant uit 05
Openbare bijlagenbundel.pdf (11163652)

Middenvijver convenant - uit 04_Ontwerpbesluitenbundel_openbaar.pdf (325040)
Natuur en Bos advies.pdf (1419253)

7. Vogels die verblijven of broeden in de omgeving van Middenvijver (Het Rot, St-Annabos, Vlietbos, Blokkersdijk) of die als voor- of najaartrekker de regio aandoen, maken ook gebruik van de Middenvijver als foerageergebied.

Vogelsoorten die gebruikmaken van relatief open terreinen (roofvogels, kraaiachtigen, spechten, zangvogels, ...) treffen we dan ook vaak aan op de Middenvijver;

8. Het Europese Vogelrichtlijngebied Blokkersdijk is met de steun van de Vlaamse Gemeenschap één van de belangrijke watervogelreservaten van Vlaanderen.

Jaarlijks worden er 160 vogelsoorten vastgesteld. Het is o. a. een vaste halteplaats voor tientallen lepelaars op weg naar het zuiden. Er pleisteren vaak meer dan 2000 watervogels! Er is ernstige impact van de geluidsoverlast op 800m van het reservaat te verwachten;

9. Groenplan Stad Antwerpen (2013)

  • a. Op 19 april 2013 keurde het college van Antwerpen de 6 analysenota's go. Op 8 november 2013 keurde het college de visienota van het bovenlokaal groenplan goed. Deze vormt de basis voor het uittekenen van de gewenste groenstructuur.
  • b. In het Groenplan lezen we: "Er zijn 45 groene plekken in Antwerpen die als ecologisch kerngebied functioneren. Waaronder Het Rot, St-Annabos. Deze kerngebieden vervullen een sleutelrol voor de instandhouding en ontwikkeling van de biodiversiteit in Antwerpen." We vragen ons of hoe de Stad deze visie kan hard maken als de mega-evenementen op Middenvijver vergund zouden worden;

10. Op 08/08/14 stelt het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) in haar advies op de Passende beoordeling o.a. vast dat:

  • a. "Kennis over verstoring door geluidsemissie van muziek bij (broed)vogels is nog erg beperkt. Daarom dient het voorzorgsprincipe mee in rekening gebracht te worden". Het is voor ons niet duidelijk hoe dit 'voorzorgsprincipe' concreet kan gerealiseerd worden op basis van zeer beperkt onderzoek;
  • b. "Om de door de Vlaamse regering vastgelegde instandhoudingsdoelstellingen (IHD) voor het Vogelrichtlijngebied Blokkersdijk te behalen, is iedere kwaliteitsverslechtering (incl. tijdelijke verstoring) te voorkomen". Ook hier vragen wij ons af hoe deze uitspraak te relateren is met de grootschaligheid van de geplande evenementen;

11. De Passende Beoordeling (Mieco-effect bvba; pagina 18) stelt dat "voor bepaalde vogelsoorten (blauwborst, knobbelzwaan, krakeend, kuifeend) het aantal territoria in het natuurreservaat Blokkersdijk niet opgemaakt worden uit jaarverslagen".

Dat is opmerkelijk daar Natuurpunt WAL, beheerder van het reservaat, vanaf 1975 tot heden permanent alle (broed)vogels in kaart brengt. De gegevens zijn eenvoudig op te vragen bij de beheerder Natuurpunt WAL of bij de conservator. Alle tellingen en waarnemingen zijn te raadplegen op waarnemingen.be. In diezelfde Passende Beoordeling lezen we (pag. 39, punt 3.3.4): "Aangezien Summerfestival start op het moment dat het broedseizoen op zijn einde loopt, komen we tot de conclusie dat ook betekenisvolle effecten van vuurwerk als gevolg van Summerfestival niet verwacht worden". Volgens onze waarnemingen loopt het broedseizoen afhankelijk van de vogelsoort en klimaat van 1 maart tot 31 juli; (zie bijlage 2 'Broedvogels Blokkersdijk tijdens periode geplande evenementen'). De Passende Beoordeling neemt de gevolgen voor de natuur in het natuurgebied Het Rot niet mee in haar beoordeling. Het is ons niet bekend of er een 'Natuurtoets' voor dit gebied werd afgeleverd;

Oorlogje om muziekfestivals op Antwerpse Linkeroever

21 februari 2014   Georges Timmerman  Apache

De plannen voor de toekomst


Het lichtblauw gekleurde deel is de oppervlakte voor de nieuwe camping
Het lichtblauw gekleurde deel is de oppervlakte voor de nieuwe camping

De Middenvijver werd op het toenmalige gewestplan ingekleurd als woonuitbreidingsgebied.

Om onduidekijke redenen werd daarvan afgezien, en werd Regata aan de andere zijde van de Blancefloerlaan gebouwd.

Allicht zal de overweging "wonen aan het water (Galgenweel)" door de projectontwikkelaar gemaakt zijn. Daarmee is de lintbebouwing op de Blancefloerlaan een feit, en is de groene gordel rond Sint Anneke verbroken.

De Middenvijver is dus statuutloos, en wordt nu gebruikt voor een allegaartje aan functies: spelewei, festivals, hondenwei, kleinschalige events (Vliegerfestival etc.)

De ambitie is om in het voorjaar van 2021 een definitief ontwerp voor het ruimtelijk uitvoeringsplan klaar te hebben. Dit werd reeds beloofd in 2014, maar het probleem zit mee in het feit dat de SEVESO-richtlijn van toepassing is op het gebied.

De camping aan de Molen van Sint Annastrand moet weg, weer om onduidelijke redenen, en wordt gepland aan de Noord-oostelijke kant van de Middenvijver, allicht om de festivalgangers te plezieren, als die ooit nog plaats zouden vinden.


Lees de PROCES- EN RICHTNOTA van februari 2015

Lees ook het Gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan 'Stadscamping'

Ga naar de STARTPAGINA